Երվանդ Մանարյանը ծնվել է 1924 թվականին Արաքում։ Սովորել է տեղի Հայկազյան դպրոցում, ապա՝ Թեհրանի ամերիկյան և պարսկական քոլեջներում։ 1946 թվականին ներգաղթել է Հայաստան, սովորել Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտում, որի ռեժիսորական ֆակուլտետն ավարտել է 1952 թվականին։ Որպես դերասան և ռեժիսոր աշխատել է Երևանի Հ. Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի թատրոնում և Գ. Սունդուկյանի թատրոնում։ 1957-1959 թվականներին եղել է Հովհաննես Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի գլխավոր ռեժիսորը, 1988 թվականից՝ «Ագուլիս» տիկնիկային թատրոն-ստուդիայի գեղարվեստական ղեկավարը։ 1959-1961 թվականներին նույն պաշտոնը վարել է Գորիսի թատրոնում, 2007 թվականից՝ Կիևի տիկնիկային հայկական թատրոնի հիմնադիր-գեղարվեստական ղեկավար։ Այնուհետև աշխատել է Երևանի փաստագրական ֆիլմերի ստուդիայում և «Երևան» կինոմիավորումում։ Եղել է Երևանի պետական տիկնիկային թատրոնի գլխավոր ռեժիսորներից։ Նկարահանել է վավերագրական և գեղարվեստական ֆիլմերում՝«Հրասնացուն հյուսիսից», «Քաոս», « Կարինե, և այլն»: Գրել է սցենարներ մի շարք ֆիլմերի համար՝«Տժվժիկ», «Տերն ու ծառան», «Սպիտակ ափեր» և այլն:
ՀՀ ժողովրդական արտիստ, «Երևանի պատվավոր քաղաքացի անվանի դերասան, ռեժիսոր, սցենարիստ Երվանդ Մանարյանի բովանդակալից կյանքի և թողած ժառանգության մասին կարելի է երկար խոսել, սակայն YerevanStyle.com-ը որոշեց կապ հաստատել նրա թոռնուհու Լիլիթ Մանարյանի հետ, նպատակ ունենալով Երվանդ Մանարյանին ներկայացնել նոր տեսանկյունից, հնարավորություն տալով յուրաքանչյուրիս ճանաչել նրան իր թոռնուհու աչքերով:
-Լիլիթ, ո՞րն է եղել պապիկի հետ կապված առաջին հիշողությունը:
-Ինչքան ինձ եմ հիշում, այնքան էլ իրեն եմ հիշում: Միշտ պապիկս ինձ համար եղել է ավելին քան ուղղակի պապիկ, ազգական։ Երբ իրեն հեռուստացույցով տեսնում էի շատ փոքր ժամանակվանից հասկանում էի, որ նա այնքան էլ սովորական մարդ չէ ու միշտ սեր և հիացմունք էի ապրում: Հիշում եմ ամեն անգամ, մինչև վերջերս էլ ամեն հանդիպման ժամանակ մի տեսակ հուզվում էի ու ասեմ, որ այդ հուզմունքը մեր ընտանիքի բոլոր անդամներին էր բնորոշ:
-Ո՞վ էր Երվանդ Մանարյանը Ձեզ համար՝ պապիկ, ավագ ընկեր, խորհրդատու…
-Առաջին հերթին ուսուցիչ էր, հետո արվեստի մեջ առաջնորդ: «Ագուլիս» թատրոն- ստուդիայում, ընտանիքի անդամներով էինք աշխատում, ես 16 էի, երբ սկսեցի խաղալ։ Հիշում եմ աշխատանքային գործունեության ընթացքում չէինք շփվում որպես թոռնուհի և պապիկ, բոլոս շատ գործնական հարթության վրա էինք գտնվում: Նա այն մարդն էր, որ ինձ սովորեցրեց տիկնիկագործություն, դերասանական խաղ, ինչպես շփվել հանդիսատեսի և փոքրիկների հետ, ինչպես նրանց հասկանալ: Ինքը դրանով ապրում էր, այդ անվերջանալի սիրով երեխաների նկատմամբ, դեպի այն հրաշքը, որ նրանք քո միջոցով, քո աչքերով տեսնում են:
-Իսկ առհասարակ, ավելի շատ ում հետ էր սիրում շփվեմ, ժամանակ անցկացնել:
-Երեխաներին և երիտասարդների հետ շփվել շատ էր սիրում: Հիշում եմ՝ ոնց էր թատրոնի դերասանների հետ ընդմիջումներին սուրճ խմում, զրուցում: Կարողանում էր շատ հստակ զգալ դիմացինի տրամադրությունը և տվյալ տրամադրության մեջ անցկացնել զրույցը: Կարծես հենց ինքն էլ երիտասարդ լիներ: Իսկապես փոքրի հետ փոքր էր, մեծի հետ՝ մեծ: Բայց նաև, ինչպես յուրաքանչյուր մտածող մարդ ինքն իր մեջ, իր հետ ավելի երկար էր զրուցում, երևի ավելի հետաքրքիր մտքեր էր ունենում: Ես այդ պատկերները միշտ պահում եմ աչքիս առաջ, հաճախ եմ հիշում։
-Ի՞նչը կարող էր նրա համար ոգեշնչման աղբյուր հանդիսանալ:
-Կարծում եմ՝ կյանքում ամեն ինչն էլ կարող էր նրան ոգեշնչել: Կյանքն ինքնին։ Նա շատ ուշադիր էր յուրաքանչյուր մանրուքի, կյանքի ու բնության օրենքների, երևույթների նկատմամբ, ինչն էլ իմ կարծիքով կազմում էր իր ստեղծագործական սկիզբը: Ամեն ինչ վերլուծում էր և փոքր երևույթից մեծ հետևություններ էր կազմում: Ուզում եմ նաև նշել, որ նա շատ լավատես մարդ էր, երբ հարցնում էինք՝ ոնց ես, միշտ ասում էր՝Լավ ասենք, որ լավ լինի:
-Ի՞նչը կարող էր տխրեցնել Երվանդ Մանարյանին:
-Անարդարությունը սրտին շատ մոտ էր ընդունում, հատկապես երեխաների նկատմամբ: Հիշում եմ, երբ փոքր էի, մենք ունեինք մի ներկայացում, որ կոչվում էր «Սատանի ճուտը», որտեղ ներկայացվում էր Սպիտակի երկրաշարժը և մի երեխայի կյանքի պատմություն, որ կորցրել էր խաղալիքը: Ու սյուժեից անգամ պարզ է դառնում, թե որքան էր նման բաները սրտին մոտ ընդունում պապիկը: Տխրում էր նաև, երբ 92-93 տարեկանում իրեն հարցեր էի տալիս անցյալից և հիշում էր մարդկանց, ովքեր արդեն չկան։ Երբ դու կաս, իսկ քո ընկերներից բոլորը բացակա են, և մնում են միայն երիտասարդներ, որոնց համար դու ուսուցիչ ես, ճանապարհ նշող, բայց իրենք քեզ տարեկից չեն: Կարծում եմ՝ այդ մենությունը՝ գաղափարական և կյանքային, կարող էր տխրեցնել: Քանի որ ես լսում էի տխրությունը ձայնի մեջ, և ինքը ուղղակի թեթև ավելացնում էր՝ դե, դա վաղու՜ց էր:
-Ինքը իրեն համարում էր ավելի շատ թատրոնի՞, բեմի՞, թե՞ ֆիլմի մարդ:
-Երիտասարդ տարիքում Գորիսում եղել էր թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար, նաև խաղում էր, հեռու-հեռու գյուղերի բեմերում: Կյանքի վերջին 30 տարին էլ ամբողջությամբ նվիրեց մանկական թատրոնին: Նա թատրոնին էր նվիրում իր ամենախորքային ուժերը, էներգիան: Կարծում եմ, որ նա ավելի շատ թատրոնի մարդ էր, իսկ ընդհանրապես բեմին սովոր դերասանը, բնականաբար ֆիլմերում էլ է հրաշալի խաղում: Ուզում եմ նաև ասել, որ նա իր բոլոր ֆիլմերն էլ շատ էր սիրոմ ու հպարտ էր դրանցով: Որտեղ հանդես էր եկել և՛ որպես սցենարիստ և՛ որպես դերասան:
– Երվանդ պապիկի կորստից հետո ի՞նչ պակասեց Ձեր կյանքում:
-Երբ փոքր էի, հաճախ էի մտածում՝ ինչ պիտի լինի, երբ այդ օրը գա, որ նա էլ մեզ հետ չլինի, իսկ այդ օրը անխուսափելիորեն գալու էր: Այն ժամանակ ես շատ էի վախենում այդ օրվանից: Մտածում էի՝ մենք բոլորս կորբանանք: Մենք, մեր ընտանիքը ու նույնիսկ բոլոր նրանք, ովքեր մեր ընտանիքից չէին, բայց հարազատի նման սիրում էին պապիկիս: Հիմա այդ կորստի զգացողության հետ մեկտեղ, ես հասկանում եմ, որ այն ամենը, ինչ մարդ արարել է իր կյանքի ընթացքում, չի կարող ուղղակի փոշիանալ և անհետանալ: Ֆիզիկայի օրենքների համաձայն, Էներգիան չի կարող ուղղակի զրոյանալ, այն անպայման ինչ- որ բանի է վերածվում: Ես չունեմ այն զգացողությունը, որ պապիկս անվերադարձ գնացել ու հեռացել է, որովհետև իր հեռանալու օրը, ինչ-որ փոխակերպումով, ես զգացի, որ մի բան արթնացավ իմ մեջ ավելի մեծ ուժով: Ու մենք բոլորս ավելի պարտավորված զգացինք մեզ ավելին անելու, աշխատելու: Կուզենամ, որ մենք միշտ այդ փոխանցված էներգիան պահպանենք մեր մեջ: Կյանքից հետո էլի կյանք կա, երևի իսկապես այդպես է: Իմ կարծիքով դա նաև այն միտքն է, գաղափարը, որ դու քո էությամբ փոխանցում ես ուրիշներին, թեկուզ կյանքի մեկ ճառագայթ, բայց փոխանցում ես, ապրեցնում ու տարածում:
-Շնորհակալություն հաճելի զրույցի և անկեղծ պատասխանների համար, հարգելի Լիլիթ Մակարյան: Մեր խոնարհումը Ձեր պապիկի անձի, նրա կերտած և թողած արվեստի առաջ:
Discussion about this post