Ինչո՞ւ և որտե՞ղ առաջացավ ագրոտուրիզմը

Ագրոտուրիզմի դերը Հայաստանում և հատկապես՝ Իրական Տավուշում, նաև՝ ճգնաժամների ժամանակ

Եվրոպայում ագրոտուրիզմը ընկալվում է որպես գյուղական համայնքների զարգացման գործիք։

Հատկապես լեռնային բնակավայրերում, որտեղ ավելի դժվար է ինտենսիվ գյուղատնտեսությամբ զբաղվելը, բայց բնությունը շատ ավելի շռայլ է ագրոտուրիզմն է օգնության հասնում ֆերմերներին՝ նրանց լրացուցիչ եկամուտներ ապահովելով։
Զարգացած Եվրոպական երկրներում ագրոտուրիզմի սկիզբը պայմանավորված էր արդյունաբերական հեղափոխությամբ և քաղաքային բնակչության արագ աճով։ Քաղաքաբնակները հեռանում էին բնությունից, քանի որ կտրվել էին գյուղատնտեսությունից։ Արդյունքը եղավ այն, որ գնալով ավելանում էր արձակուրդները, կամ հանգստյան օրերը գյուղերում, կամ հենց ագարակներում անցկացնել ցանկացողների թիվը։ Պետությունները, կարևորելով զբոսաշրջության հենց այս տեսակի զարգացումը, որպես կայուն զարգացման մի մաս, ակտիվ դերակատարություն են ունեցել ոլորտի զարգացման գործում։ Արևմտաեվրոպական երկրներում, որոնց կարելի է համարել ագրոտուրիզմի հիմնադիրներ, ոլորտը համակարգվում է հատուկ մշակված պետական քաղաքականության միջոցով։ Օրինակ Իտալիան 1960֊ականներից սկսած հասկացել է ոլորտում պետության ներգրավվածության կարևորությունը և բացի ֆինանսական աջակցությունից, նաև տրամադրել է հարկային արտոնություններ, խորհրդատվություն և համակարգել է ոլորտը։

Խորհրդային տարիներին, երբ Հայաստանում նույնպես ակտիվ զարգացում էր ապրում արդյունաբերությունը, շատերը անցան քաղաքային ապրելակերպի, բայց քանի որ դա տեղի ունեցավ շատ ավելի ուշ, քան արևմուտքում, մինչև սովետական միության փլուզումը քաղաքաբնակների մի հիմնական մասը շարունակում էր պահել իր կապը գյուղի հետ ծնողների կամ բարեկամների միջոցով ու հատկապես երեխաների հանգիստը անցնում էր տատիկ֊պապիկների մոտ։ Եթե այդ տեմպով շարունակվեր, վստահաբար կունենայինք, այն պահանջարկը, որը Եվրոպայում առաջացել էր 60֊ականերից հետո, սակայն ԽՍՀՄ փլուզումը ստեղծեց նոր իրավիճակ։

Վերջին տարիներին բնակչության շարունակ կենտրոնացումը Երևանում, քաղաքի աղմուկը, խցանումները, կյանքի արագությունը, հատկապես երեխաների բնությունից կտրված լինելը հիմք են ստեղծում Հայաստանում ոլորտի զարգացման համար։ Մեր ավանդույթները, մշակույթն ու կենցաղը պահպանելով ու զբոսաշրջիկներին դրա մասը կազմելու հնարավորություն տալով ՝ հետաքրքիր կդառնանք նաև արտասահմանցի զբոսաշրջիկի համար։

Գյուղերի շարունակաբար դատարկվելը, հատկապես հեռավոր լեռնային գյուղերում գյուղատնտեսության ոչ եկամտաբերությունը, պետք է հուշեն մեր կառավարությանը, որ մեզ մոտ նույնպես պետական քաղաքականության, ինչպես նաև համակողմանի աջակցության կարիք կա։

Մի քիչ էլ մեր գործունեության մասին.

Իրական Տավուշը՝ Շամշադինը Ադրբեջանի հետ ամենաերկար սահմանն ունեցող շրջանն է Հայաստանում։ Տարածաշրջանը համարվում է գյուղատնտեսական։ Այսինքն էստեղ մարդիկ ամեն դեպքում զբաղվում են գյուղատնտեսությամբ։ Ունի աննկարագրելի գեղեցիկ բնություն։

Այսօր տարբեր մակարդակներում շատերը խասում են Շամշադինում զբոսաշրջությունը զարգացնելու մասին։ Դա իհարկե շատ լավ է, բայց դա պետք է անել հաշվի առնելով ռիսկերը՝ հատկապես պատերազմի։ Եթե զարգացնենք զբոսաշրջության ցանկացած բնահեն ուղղություն, օրինակ քայլարշավային տուրիզմ, կրակոցների դեպքում, անկախ վտանգավորությունից, Հայաստան, առավել ևս Իրական Տավուշ՝ Շամշադին, զբոսաշրջիկը չի գալու ու զբոսաշրջությամբ զբաղվող կազմակերպությունները լուրջ խնդրի առաջ են կանգնելու։ Փոխարենը մենք կարող ենք լրացնել ագրոտուրիստական շուկայի բացը և մեր այն ֆերմերները ովքեր ամեն դեպքում զբաղվում են գյուղատնտեսությամբ, որպես լրացուցիչ եկամտի աղբյուր կարող են հյուրեր ընդունել, սեփական մթերքով կերակրել, վարպետաց դասեր կազմակերպել և այլն։

Ցանկացած ճգնաժամային իրավիճակում՝ լինի դա պատերազմ, թե covid-19, տնտեսվարողը իհարկե կկորցնի զբոսաշրջությունից եկած եկամուտը, բայց կստանա այն եկամուտը, որը հիմա էլ ստանում է գյուղատնտեսությունից։ Զբոսաշրջության կոմպոնենտը հետաքրքիր կդարձնի գյուղատնտեսությունը երիտասարդության համար, որն էլ իր հերթին կնպաստի ոլորտի երիտասարդացմանը հետևաբար նաև զարգացմանը։
Մի կրակոցով լիքը նապոներ

Հ.գ նկարում Շամշադինը չի, բայց կարա լինի))

Պատրաստեց՝ Գարիկ Փայտյանը