Հայկական մշակույթի ձևավորման և զարգացման գործում միշտ մեծ դեր են խաղացել ազգային-ավանդական նվագարանները, որոնց շաքում իր ուրույն տեղն է ունեցել թառը: Սակայն պատմական զարգացման ընթացքում իր տեղը որոշակիորեն զիջել է՝ ցավոք սրտի, մղվելով հետին պլան մշակույթի ներկայացման ոլորտում: Թե, որն է հետընթացի պատճառը, և ընդհանրապես ներկայիս մշակույթն ավելի մանրամասն ուսումնասիրելու նպատակով YerevanStyle.com-ը զրուցեց թառահար, պատմական գիտությունների թեկնածու Ալեքսանդր Սահակյանի հետ:
-Ես մասնագիտությամբ արևելագետ-պատմաբան եմ: Սակայն եկավ մի ժամանակ՝ դպրոցը ավարտելու տարիներին, երբ հասկացա, որ, ինչ-որ մղում, ցանկություն ունեմ նվագելու: Ու երևի պատահական չէր իմ այդ մղումը, քանի որ օրորոցից սկսած լսել եմ մեր ազգային երաժշտությունը: Հայրս մասնագիտությամբ երաժիշտ, թառահար, խմբավար, դիրիժոր Հովիկ Սահակյանն է: Վստահ եմ, որ մեր ազգային նվագարանների նկատմամբ սերն ու հետաքրքրությունը գեներով է փոխանցվել: Պրոֆեսիոնալ երաժիշտները միշտ նշում էին, որ չունենալով մասնագիտական կրթություն, բավականին հաջող է ստացվում,- նշեց Ալեքսանդր Սահայանը:
Խոսելով «Եռախոսություն» նախագծի մասին՝ նա նշեց. «2018 թվականին ես ու ընկերս, երգիչ և դափահար Արամ Մովսիսյանը որոշեցինք հանդես գալ այս նախաձեռնությամբ՝ հիմնելով «Եռախոսություն» բենդը: Երկու հոգուց է բաղկացած, սակայն ունի 3 բաղադրիչ, թառ, դափ և երգ: Այդպես ներկայացնում ենք Հայական ժողովրդական երաժշտությունը տիպիկ ավանդական կազմով և հնչողությամբ: Եթե հիշենք անցյալը, հնում մեր աշուղները այդպես են հանդես եկել: Շրջել են ամենուր ու հիմնականում մեկ աշուղն է և երգել, և նվագել: «Եռախոսություն» խմբի յուրահատկությունն այն է, որ ներկայացվում է միջնադարյան մշակույթը՝ թե ձևի, թե բովանդակության տեսանկյունից:
– Նշել էինք, որ այս հրաշալի ազգային նվագարանը շատ թե քիչ առումով մոռացված է, ինչ եք կարծում, ո՞րն է պատճառը:
-Կարծում եմ բազմաշերտ խնդիր է, այսօր շատ ազգային նվագարանների, հատկապես թառի հանրահռչակման բնագավառում առկա է այս խնդիրը: Օրինակ, եթե ծնողը, որոշում է երեխային տանել երաժշտական դպրոց, ավելի շատ ժողնվագարաններից նախընտրում է տանել փողային կամ հարվածային որևէ գործիքի, քան թառի: Երևի ավելի շատ «PR»-ով, ճանաչողությամբ է պայմանավորված: Մյուս կողմից, կարծում եմ՝ նեկայում նախապատվությունը ավելի շատ տրվում է ժամանակակից երաժշտական գործիքներին: Մեկ այլ խնդիր է այն, որ այս նվագարանով դժվար է ապրուստի միջոց վաստակելը: Ռեստորանային միջոցառումների ժամանակ այդքան էլ չի կիրառվում: Ռեստորանային արվեստի հետ գրեթե կապ չունի: Թառն ավելի շատ բեմում ներկայացնելու, բեմից հնչեցնելու գործիք է: Ոչ պակաս կարևորություն ունի պետական հոգածությունը, որը այս գործիքի առումով այդքան էլ չի նկատվում և կիրառվում: Եթե մի փոքրիկ ուսումնասիրություն կատարենք, թեկուզ ամեն օր առցանց տարբերակով ավելի շատ դասական երաժշտություն է պրոպագանդվում, քան թառ, կամ առհասարակ որևէ ժողգործիք: Այսօր ավելի շատ մեր ազգային նվագարանները գովազդի ու «PR»-ի կարիք ունեն:
– Ձեր կարծիքով, ի՞նչը կնպաստի թառի ավելի լայն տարածմանն ու հանրահռչակմանը:
–Առաջին հերթին գործիքին ճիշտ տիրապետել և ներկայացնելը: Թառը և մյուս մոռացված նվագարաննրեը պետք է ունենան հովանավորչություն ոչ միայն պետական մակարդակում, այլև, գուցե փոխկապակցված է՝ հեռուստաընկերությունների շրջանում: Շատ կարևորում եմ այս հրաշալի նվագարանի վերադարձը հեռուստաեթեր: Քանի որ, եթե մարդիկ այդքան էլ չեն ճանաչում գործիքը, ինչպես կարող են սիրել: Այդ ամենը նման է նրան, որ օրինակ՝ երեխան, ինչ- որ ուտելիք չի կերել երբևէ, չգիտի լավն է, թե ոչ, ինչպես կարող է իմանալ, հասկանալ՝ իրեն դուր եկավ, թե ոչ: Կարծում եմ այդ աստիճան մոռացվել է հասարակության կողմից: Եթե կարողանանք լայնամաշտաբ ներկայացնել հասարակությանը, ապա կարծում եմ, որ շատ կսիրվի մարդկանց կողմից: «Եռախոսության» շրջանակներում տարբեր վայրերում շատ է ներկայացվում թառը, ու մարդիկ զարմանում են ու միշտ այն կարծիքը հնչեցնում, որ հրաշալի նվագարան է, իսկ իրենք ծանոթ չէին ու տեղեկություն չունեին այս գործիքի վերաբերյալ: Թառը պետք է դարձնել շատ ճանաչված գործիք հասարակության շրջանում:
–Երբևէ չե՞ք մտածել ազգային ավանդական դպրոց հիմնելու մասին, ինչի միջոցով հնարավորություն կունենաք սերնդին կրթելու և ժողգործիքները հանրահռչակելու:
-Շատ եմ ցակացել և մտածել այդ ուղղությամբ: Սակայն այդ ամենը կյանքի կոչելու համար ահռելի ֆինանսական միջոցներ, ինչպես նաև՝ տարածք, հաստատություն, պայմաններ, գործիքներ և այլ հնարավորություններ են պետք: Մենք անվանի մասնագետներ ունենք, նվիրյալ մարդիկ, որոնք պատրաստ են աշխատելու այդ ոլորտում:
-Գիտեմ, որ վերջերս մի հետաքրքիր նախաձեռնությամբ եք հանդես եկել ֆեյսբուքյան հարթակում: Կպատմե՞ք այդ նախաձեռնության մասին:
-Քանի որ հիմա բոլորս տանն ենք, կորոնավիրուսի տարածմամբ պայմանավորված, մտածեցի, որ կարելի է, ինչ-որ նախաձեռնությամբ հանդես գալ: Փորձեցի այս յուրահատուկ գործիքը ներկայացնել ոչ միայն երաժիշտներին, այլև բոլոր երաժշտասերներին: Եվ հանդես եկա իմպրովիզացիոն ժանրում: Նվագեցի և պայմանական մարտահրավեր նետեցի իմ երաժիշտ ընկերներին, որ նրանք էլ այդպես հանդես գան: Մտադիր ենք շարունակական դարձնել, և նույնիսկ մտքեր կան առցանց համերգներով հանդես գալու:
-Երաժշտության հետ կապված՝ ի՞նչ պլաններ ունեք ապագայում:
-Ինչպես յուրաքանչյուր երաժիշտ, ես Էլ նպատակ ունեմ ավելի հղկել և կատարելագործել նվագս: Երբեմն ստեղծագործում եմ, և երաժշտական առաջնեկս կոչվում է «Տատեոնի պար»։ Այն նվիրված է նախնիներիս հիշատակին: Կարծում եմ՝ նոր ստեղծագործություններ ևս կծնվեն: «Եռախոսության» հետ կապված՝ նախկինում համերգային ծրագիր ունեցել ենք Արմավիրի մարզում, կարծում եմ՝ ապագայում շարունակական բնույթ կկրի՝ ներառելով նաև մյուս մարզերը: Մինչև վիրուսի տարածումը, տարբեր համերգներով պետք է ներկայանայինք Կանադայում և մի շարք Եվրոպական երկրներում, սակայն համերգները ժամանակավորապես հետաձգվել են: Իրավիճակի հաղթահարումից հետո հուսանք՝ համերգները կկայանան և ևս մեկ առիթ կունենանք օտար հանդիսատեսին ներկայացնելու հայկական ավանդական, հարուստ մշակույթը:
Քննարկում այս մասին post