Աշխատանքի կամ աշխատողի օր. պատմությունից մինչև մեր օրեր

Որպես օրենք, մայիսի 1-ը ոչ աշխատանքային օր է՝ չնայած այն փաստին, որ 1 ամսից ավել արտակարգ դրության պայմաններում բնակչության մեծ մասը չի աշխատում:

Ավելի քան 140 երկրում մայիսի 1-ին նշվում է տոնը, բայց կան նաև երկրներ, որտեղ Աշխատանքի օրը նշվում է ոչ մայիսի 1-ին,օրինակ ԱՄՆ (Սեպտեմբեր ամսվա առաջին երկուշաբթի օրը), Ճապոնիայում (նոյեմբերի 23), Ավստրալիայում (Մայիսի առաջին երկուշաբթին), Նոր Զելանդիայում (հոկտեմբերի 4-րդ երկուշաբթին):

Պատմության մեջ մայիսի մեկը մտել է 1884 թվականին, երբ ԱՄՆ-ում և Կանադայում կազմակերպվեցին ցույցեր` ի պաշտպանություն ութժամյա աշխատանքային օրվա: Գերմանիայում օրն ընդունվել է Ադոլֆ Հիտլերի իշխանության գալուց հետո՝ 1933 թվականին: Իսկ Հնդկաստանում առաջին անգամ տոնվել է 1923 թվականի մայիսի 1-ին Մադրասում՝ Աշխատանքային կուսակցության կողմից: Դա նաև առաջին անգամն էր, որ կարմիր դրոշը բարձրացվել է Հնդկաստանում:

Իսկ ինչպե՞ս սկսվեց ամեն ինչ:

8-ժամյա աշխատանքային օրվա պահանջով 1856 թվականի ապրիլի 21-ին առաջինը հանդես են եկել Ավստրալիայի աշխատավորները:

Ավստրալիայի աշխատավորների օրինակով 1886 թվականի մայիսի 1-ին ԱՄՆ-ի և Կանադայի անարխիստական կազմակերպությունները կազմակերպել են մի շարք հանրահավաքներ և ցույցեր: 1886 թվականի մայիսի 4-ին Չիկագոյում այդպիսի ցույցը ցրելու ժամանակ մահացել են 6 անարխիստներ: Հաջորդ օրը ոստիկանների դաժան գործողությունների դեմ կազմակերպված զանգվածային բողոքի ակցիաների ժամանակ անհայտ մարդու կողմից նետված ռումբի պայթյունի հետևանքով զոհվել է 6 ոստիկան, վիրավորվել առնվազն 50-ը, իսկ հաջորդած հրաձգության հետևանքով վիրավորվել է առնվազն 4 աշխատավոր (ըստ որոշ տվյալների՝ եղել է մինչև 50 սպանված և վիրավոր, մի քանի տասնյակ մարդ ստացել է վնասվածք:

Պայթյուն կազմակերպելու մեղադրանքով 6 աշխատավոր-անարխիստներ դատապարտվել են կախաղանի: Երբ մեղադրող կողմի գլխավոր վկան խոստովանել է, որ զրպարտել է բոլոր դատապարտյալներին, նրանցից երեքի մահվան դատավճիռը փոխարինվել է 15 տարվա ազատազրկմամբ:

Ի հիշատակ մահապատժի ենթարկված անարխիստների՝ ամերիկյան աշխատավորների առաջարկով, որոնք գործադուլ էին կազմակերպել 1890 թվականի մայիսի 1-ին, II Ինտերնացիոնալի Փարիզյան կոնգրեսը (հուլիս, 1889) 1890 թվականի մայիսի 1-ը հայտարարել է Ամբողջ աշխարհի աշխատավորների համերաշխության օր, և առաջարկել այն նշել ցույցերով՝ պահանջելով 8-ժամյա աշխատանքային օր և այլն: Ինչպես Ավստրալիայում, ցույցերի հաջողությունները հանգեցրել են նրան, որ տոնը դարձել է ամենամյա:

Այս օրը աշխարհի տարբեր երկրներում կազմակերպվում են հանրահավաքներ ու երթեր: Տոնի առթիվ կազմակերպվող միջոցառումների ընթացքում մեծարվում եւ գնահատանքի են արժանանում աշխատանքի վետերանները, աշխատավոր դասակարգի ներկայացուցիչները: 

Մայիսի 1-ը Խորհրդային Միությունում, նաև Խորհրդային Հայաստանում հիմնական տոներից մեկն էր: Օրն իսկապես համարվում էր աշխատանքի և խաղաղության տոն, որի զգացողությունն ունեին գրեթե բոլոր աշխատավորները: Հանրապետության տարբեր քաղաքներում անցկացվում էին շքերթներ, համագումարներ, այլ միջոցառումներ: Խորհրդային մամուլի գլխավոր էջերում տոնի լուսաբանմանը նվիրված տարբեր հոդվածներ էին գրվում:

«Հայաստանի Հանրապետության տոների եւ հիշատակի օրերի մասին» ՀՀ օրենքով ներկայում էլ ոչ աշխատանքային մայիսի մեկը նշվում է որպես Աշխատանքի օր, թեև այնպիսի զանգվածային շքերթներ, ինչպիսիք խորհրդային տարիներին էին, չեն անցկացվում:

Օրն առիթ է՝ մեկ անգամ ևս անդրադառնալու աշխատանքային ոլորտի խնդիրներին, աշխատանքային իրավունքի խախտումներին, ինչպես նաև շնորհավորել  բոլոր աշխատավորներին՝ իրենց օրվա կապակցությամբ