YerevanStyle.com
  • Սկիզբ
  • Նորություններ
    • Հայաստան
    • Աշխարհ
  • Մշակույթ
    • Կրոն
    • Պատմություն
    • Փիլիսոփայություն
  • Ժամանց
    • Երաժշտություն
    • Հումոր
    • Նորաձևություն
    • Ֆիլմեր
    • Հետաքրքրաշարժ
  • Ապրելակերպ
    • Գիտություն և ՏՏ
    • Ընտանիք
    • Ճամփորդություն
    • Սպորտ
    • Նորաձևություն
    • Սնունդ
    • Դիզայն
  • Բիզնես
  • Հարցազրույց
  • Ընթերցարան
    • Հայ դասականներ
  • Արցախ
    • Պաշտոնական
    • Միջազգային մամուլ
    • Մեր տղաները
    • Տեսաշարեր
No Result
View All Result
  • Սկիզբ
  • Նորություններ
    • Հայաստան
    • Աշխարհ
  • Մշակույթ
    • Կրոն
    • Պատմություն
    • Փիլիսոփայություն
  • Ժամանց
    • Երաժշտություն
    • Հումոր
    • Նորաձևություն
    • Ֆիլմեր
    • Հետաքրքրաշարժ
  • Ապրելակերպ
    • Գիտություն և ՏՏ
    • Ընտանիք
    • Ճամփորդություն
    • Սպորտ
    • Նորաձևություն
    • Սնունդ
    • Դիզայն
  • Բիզնես
  • Հարցազրույց
  • Ընթերցարան
    • Հայ դասականներ
  • Արցախ
    • Պաշտոնական
    • Միջազգային մամուլ
    • Մեր տղաները
    • Տեսաշարեր
YerevanStyle.com
No Result
View All Result
Home Ապրելակերպ

Դո՞ւ, թե՞ Դուք. պատմական ակնարկ

Մարգարիտ Խաչատրյան by Մարգարիտ Խաչատրյան
Mayի 5, 2015թ.
in Ապրելակերպ, Պատմություն
0
Դո՞ւ, թե՞ Դուք. պատմական ակնարկ
Share on FacebookShare on Twitter

«Դուք»–ով դիմելաձևը քաղաքավարի դիմելաձև է։

Կիրթ մարդը միշտ էլ խոսակցությունը սկսելիս մարդուն դիմում է «Դուք»–ով, բացառությամբ երեխաներին և պատանիներին: Քանի որ մինչև 14-18 տարեկան երեխա-պատանիներին երբեք չեն դիմում «Դուք»–ով, այլ «դու»-ով: Չնայած պատմության մեջ եղել են դեպքեր, որ օրինակ թագավորը եղել է երեխա, և նրան դիմել են «Դուք»–ով, որը  եղել է հարգանքի և պատվի նշան, հակառակ դեպքում հնչում էր արհամարհանքի, երեխային որպես թագավոր չընդունելու նշան:

Քաղաքակիրթ մարդը միշտ «Դուք»–ով է խոսում մարդկանց հետ անկախ իր սոցիալական դիրքից: Եվ միայն «դու»-ով  է խոսում իր մտերիմների հետ, որն էլ խոսում է նրանց բարեկամական կապերի մասին:

Ընդամենը վերջին 300 տարվա ընթացքում մարդիկ սկսեցին «Դուք»–ով դիմել միմյանց: Ռուսաստանում ավանդական դիմելաձևը «դու»-ն էր մինչև 16-րդ դարը: 16-րդ դարից սկսած ռուսները ներշնչվեցին լեհերի էթիկետով և սկսեցին իրար դիմել «Դուք»–ով, սակայն կա վարկած, որ այն առաջին անգամ օգտագործել է բարձրաշխարհիկ գրող Անդրեյ Կուրբսկինը իր դիմելաձևի մեջ: Իսկ Պետրոս 1-ինը նպաստեց եվրոպական կուլտուրայի էլ ավելի զարգացմանը, ով ռուսական պատմագրության կողմից համարվում է 18-րդ դարում Ռուսատանի զարգացման ուղղությունը կանխորոշած նշանավոր պետական գործիչներից մեկը, որի ժամանակ էլ շատ էթիկական նորմեր սկսեցին կիրառել և՛ պետական, և՛ հասարակական ոլորտներում: Այս ամենից հեռու չմնաց Հայաստանը, քանի որ մենք միշտ եղել ենք նրանց լավ բարեկամը և այս դիմելաձևի կուլտուրան հնարավոր չէր որ մեզ չառընչվեր:

Իսկ  գերմանացիները իրենց զարգացման միջին փուլում մարդկանց բաժանել էին չորս խավի և ըստ այդմ էլ դիմում էին:

  1. du –դիմում էին սև ազգին
  2. еr –այսպես դիմում էին միջին խավի մարդկանց
  3. Jhr –պաշտոնատար անձանց, որոնք զբաղեցնում էին միջին պաշտոնները
  4. Sie-իսկ այսպես դիմում էին բարձրաաշխարհիկներին:

Այդ ժամանակ լսելով գերմանացիներին՝ մարդը միանգամից հասկանում էր, թե ով է իր դիմաց կանգնած:

Անգլերենում առաջ եղել է thou-«դու» և ye-«դուք» ձևերը, որոնց հետագայում փոխարինել է you-ն: Այժմ անգլերենի you-ն իր մեջ պարունակում է և «դուք»-ը և «դու»-ն:

Այո, այժմյան անգլերենը չի տարբերում և երկու դեպքում էլ գործածում է նույն դերանունը: Բայց այ օրինակ Շեքսպիրի ժամանակ այս տարբերակումը հետևյալ տեսքն ուներ՝ «thou – դու», «ye – դուք», «thee – քեզ», «you – ձեզ»

Այս ամենը պարզ երևում է Շեքսպիրի 3-րդ սոնետում:

4000 տարուց ավելի մարդիկ  դիմել են «դու»-ով, և՛ մարդկանց, և՛ թագավորներին, անգամ Աստծուն:

Իսկ Ֆրանսիայում «Դուք»-ով դիմում էին միայն թշնամիներին: Հիմա էլ կարող է հանդիպեք ֆրանսիացու, ով միանգամից կդիմի անծանոթին «դու»-ով, պետք չէ նրանից նեղանալ և նրան անքաղաքավարի անվանել:

Իսկ ինչու՞ մարդիկ միմյանց սկսեցին «դուք»-ով դիմել, իսկ Աստծուն՝«Դու»-ով։

Շատ քահանաների ուսումնասիրությամբ այն մնաց անփոփոխ: Քանի որ նրանք ասեցին,  որ «Դուք»-ով դիմում են այն անձանց, ովքեր անծանոթ են, որոնց հետ պետք է ունենալ միմիայն գործնական շփում, որոշ սահմանների, տարածության մեջ,  իսկ Աստված մարդկության համար հանդես է գալիս որպես «Արարիչ», «Հայր», հետևաբար Աստծուն ընդունված չէ «Դուք»-ով դիմել այլ «Դու»-ով, միայն հարգանքի և մեծարանքի նշանն է համարվում «դու»-ի «Դ» տառը մեծատառով գրելը, իսկ մտերիմ մարդկանց դեպքում՝ փոքրատառով: Սա նկատվել է շատ քահանաների օրագրերի մեջ, ովքեր Աստծո հետ զրուցելիս իրենց մտքերը հենց այդպես էլ գրել են, նրանցից է եղել նաև Կոմիտասը …միայն «Դո՛ւ» կարող ես մեզ օգնել », «Քեզ եմ դիմում, «Դո՛ւ» ես միակ հզոր Աստվածը», «միակ Աստված, «Դու» ես մարդկության միակ փրկիչը, Հիսու՜ս» և այլն: Նաև տերունական աղոթքով մարդ Տիրոջը «Դու»-ով է դիմում, որպես իրեն շատ մտերիմ և ամենհարազատ մեկին: Մեկը, ով իր «Հայրն» է, և Մեկը, որից մարդ ակնկալում է ծնողական օգնություն: Առհասարակ Աստծուն դիմելու ձևը մտերմիկ հարաբերությունների հիմքի վրա է, բայց միայն մի նրբությունով, Նրա մասին գրելիս անպայման գրում են մեծատառով. «Դու», «Նա», «Նրա», «Նրան», այդպիսով մարդը իր հարգանքը և մեծարանքն է արտահայտում և նաև առանձնացնում մարդկանցից:

Հոգնակի դիմելաձևի սկզբնական աղբյուրը աստվածաշունչն է, որտեղ Աստված ինքն իրեն հոգնակի է ներկայացնում. «եկեք, մենք, մեր»: Այս հանգամանքից ելնելով քրիստոնեության տարածումից որոշ ժամանակ անց հոգնակի դիմելաձևերը ստացան հոգևորականները` որպես աստվածային հատկանիշներ ունեցողներ, իսկ միջնադարյան Եվրոպայում այնքան էր արմատացել այդ գաղափարը, որ ազնվականության համար արդեն սովորական էր հոգնակի դիմելաձևը: Հենց այստեղից էլ մարդիկ սկսեցին հոգնակի ձևով՝ «Դուք»-ով դիմելը, քանի որ այն հուշում էր ազնվականության մասին, այդպես խոսացողները ազնվական մարդիկ էին և «Դուք»-ով դիմում էին ազնվական մարդուն:

Մեր ժամանակակից աշխարհում էլ է գործում այս սկզբունքը:

Մարդու քաղաքավարությունը երևում է նրանից, թե ինչպիսի դիմելաձև ու վերաբերմունք է նա ցուցաբերում մարդկանց նկատմամբ:

Էթիկետի կանոններ, որոնք պետք է անպայման պահպանել մարդկանց դիմելիս:

  • «Դու»–ով սովորաբար խոսում են երեխաների, պատանիների, ընկերների, մտերիմների, կամ էլ բարեկամների հետ:
  • Առաջին անգամ մարդու հետ խոսելիս միշտ պետք է ասել «Դուք», իսկ մինչև 14-18 տարեկան երեխաներին և պատանիներին երբեք չեն դիմում «Դուք»–ով, այլ «դու»-ով:
  • «Դուք»–ով խոսում են անծանոթների, պաշտոնյաների, ուսուցիչ-դասախոսների, բժիշկների, վաճառողների, մատուցողների, տարիքով մարդկանց հետ:
  • Կան այնպիսի իրավիճակներ, որտեղ նույն մարդուն դիմում են և «դու»-ով և «դուք»-ով: Օրինակ երբ ընտանիքի անդամները միմիանց հետ են աշխատում, ապա աշխտանքի վայրում պետք է դիմել ըստ պաշտոնի կամ էլ «Դուք»–ով, հակառակ դեպքում դա կստիպի աշխատակիցներին այդքան էլ լուրջ չմոտենալ տվյալ մարդուն:
  • Եթե մարդը շարունակում է «Դուք»–ով խոսել, դա կարող է նշանակել որ չի ուզում մտերմիկ հարաբերությունների անցնել, հետևաբար կարելի է պահպանել այդ սահմանը:
  • Ուսանողը դասախոսին միշտ պետք է «Դուք»-ով դիմի, անգամ եթե շատ մտերմիկ և երկար ուսումնական ընթացք են իրար հետ անցնում, հակառակ դեպքում  ուսանողը ցույց է տալիս անհարգալից վերաբերմունք  իր դասախոսի նկատմամբ, սա նաև վերաբերվում է աշակերտ-ուսուցիչ հարաբերությանը, քանի որ ուսուցիչը միշտ էլ մնում է ուսուցիչ: Այս ամենի մասին պետք չէ մոռանալ, անգամ, եթե աշակերտը մեծացել, կամ էլ ուսանողը ավարտել, գնացել է:
  • Ուսուցիչը երեխաներին միշտ դիմում է «դու»-ով, օրինակ՝ «դու» Աշոտ:
  • Իսկ դասախոսը սկզբից ծանոթանալիս պետք է դիմի ուսանողին «դուք»-ով, իսկ ծանոթանալուց հետո, անցնում է դու ի և ավելացնում անունը կամ ազգանունը, օրինակ՝ «դու» Արմինե կամ էլ «դու» Հովհաննիսյան:

Ցանկացած իրավիճակում պետք է հետևել այս դիմելաձևի էթիկետի կանոններին:

  • Երբեք մի շտապեք նոր ծանոթության ժամանակ մինգամից «Դուք»-ից  անցնել «դու»-ի: Ընդունված է մի քանի ագամ շփվելուց հետո նոր անցում կատարել: Քանի որ նախ պետք է ճանաչել մարդուն և հետո նրա հետ կառուցել մտերմիկ հարաբերություններ:
  • Եթե զրուցակիցների միջև կա սոցիալական և տարիքայի տարբերություն, ապա սկզբից տարիքով մեծը պետք է առաջարկի, որպեսզի «Դուք»-ից անցնեն «դու»-ի:
  • Կին-տղամարդ շփման մեջ, կինը ինքը պետք է առաջինը առաջարկի «Դուք»-ից անցնել «դու»-ի: Կան նաև երկրներ, որտեղ «դուք»-ից «դու»-ի անցնելուկնոջ առաջարկությունը տղամարդու կողմից դիտվում է որպես անպարկեշտություն: Կան նաև երկրներ էլ, որտեղ կինը միայն «դու»-ով դիմում է իր ամուսնուն և տղային: Այս հարցում մի փոքր պետք է նրբանկատ լինել՝ ճիշտ գնահատելով իրավիճակը:

Ինչպես ասել է փիլիսոփա Լյուդվիգ Ֆեյերբախը՝ «դու» դիմելաձևը տղամարդու և կնոջ միջև հնչում է լրիվ այլ կերպ, քան «դու»-ն  ընկերական միաջավայրում: Հետևաբար կինը և տղամարդը «դու»-ի հետ պետք է շատ զգույշ լինեն, այն ավելի շատ բան կարող է ասել, քան մենք ցանկանում ենք:

  • Երբեք մի անցեք «դու»-ի, եթե զրուցակցից թույլատվություն չեք ստացել: Կան դեպքեր որ երբեք հնարավոր չէ անցնել «դու»-ի՝ սոցիալական և տարիքային մեծ տարբերություն պատճառով:
  • Կիրթ ղեկավարը կամ տնօրենը միշտ իր աշխատակիցներին  պետք է դիմի «դուք»-ով: Աշխատակցին կարող է  դիմել «դու»-ով միայն այն ժամանակ, երբ աշխատակիցը նույնն իրեն կարող է թույլ տալ, որն էլ խոսում է իրենց ընկերական հարաբերությունների մասին:
  • Իսկ «դուք» դիմելձևը կարող է վիրավորական լինել աշխատակցի համար՝ առանց անունի կամ ազգանունի արտասանմանբ, օրինակ՝ «Լսե՛ք դուք, այս ինչ եք արել » կամ էլ «Է՛յ դուք», ու առհասարակ քաղաքավարի ու կիրթ դիմելաձևի բացակայությունը շատ դեպքերում ցույց է տալիս անարգանք և անքաղաքավարություն, սակայն քաղաքավարի դիմելաձևի առկայությունը դեռ հարգանքի ապացույց չէ, կարևոր են նաև տոնը, ժեստերը, աչքերի ու դեմքի արտահայտությունը:

 «Դուք»–ով դիմելաձևին քաղաքավարի է «Դուք»–ով  պատասխանելը:

Այսպիսով անծանոթին «դու»-ով դիմելը դիտվում է վիրավորանք, անքաղաքավարություն, իսկ ընկերական հարաբերություններում ճիշտ հակառակը:

Մարդու  վերաբերմունքով և դիմելաձևով երևում է նախ նրա քաղաքակիրթ լինելը, ապա նաև, թե ինչ արժեք ունի տվյալ մարդը նրա համար:

«Դուք»-ը որպես քաղաքավարության ու հարգանքի նշան՝ պետք է գոյություն ունենա և անպայման կիրառվի:

Եկե՛ք դիմենք իրար քաղաքակիրթ ձևով, հաճելի և ամենակարևորը՝ անկեղծ, ու այս ամենին չմոռանա՛նք ավելացնել մի փոքր ժպիտ և բարություն:

Մաղթում ենք Ձեզ, մեր սիրելի՛ ընթերցող, որպեսզի Դուք միշտ լինեք էլ ավելի քաղաքակիրթ: Քանի որ յուրաքանչյուր երկրի քաղաքակրթությունը որոշվում է իր իսկ քաղաքացու քաղաքակրթությունից:

Եկե՛ք ստեղծենք քաղաքակիրթ Հայաստան՝ մեր իսկ վերաբերմունքով և պահվածքով:

Tags: դիմելաձևէթիկետքաղաքավարություն
ShareTweetShare
Previous Post

Ճանապարհորդություն

Next Post

1915

Մարգարիտ Խաչատրյան

Մարգարիտ Խաչատրյան

Ավարտել է Նիկոլաևի համալսարանի (Ուկրաինա) փիլիսոփայության բաժինը: Էթիկետի մասնագետ է, աշխատում է նորմատիվային էթիկայի բնագավառում՝ համագործակցելով սպասարկման ոլորտի կառույցների հետ: Ուսումնասիրում է հոգեբանություն և մարդաբանություն: Սիրում է միշտ մի նոր բան սովորել և շփվել մարդկանց հետ:

Related Posts

Եգիպտոսում ավելի քան 3000 տարվա կորուսյալ քաղաք են հայտնաբերել
Աշխարհ

Եգիպտոսում ավելի քան 3000 տարվա կորուսյալ քաղաք են հայտնաբերել

9 April 2021
167
Ծանրորդ Կարեն Ավագյանը դարձավ Եվրոպայի չեմպիոն, Անդրանիկ Կարապետյանը երրորդն է
Աշխարհ

Ծանրորդ Կարեն Ավագյանը դարձավ Եվրոպայի չեմպիոն, Անդրանիկ Կարապետյանը երրորդն է

9 April 2021
155
Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքականը «պատմություն է կերտում»
Հայաստան

Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքականը «պատմություն է կերտում»

9 April 2021
138
Սենդվիչ-վահանակները՝ որպես այլընտրանք այլ շինարարական նյութերին
Բիզնես

Սենդվիչ-վահանակները՝ որպես այլընտրանք այլ շինարարական նյութերին

20 October 2020
317
6 միտք ընկերության եւ հասունության մասին
Ապրելակերպ

6 միտք ընկերության եւ հասունության մասին

8 September 2020
167
Ազնիվ հարաբերությունների երեք նշան
Ապրելակերպ

Ազնիվ հարաբերությունների երեք նշան

8 September 2020
192
Load More
Next Post
1915

1915

Կանացի գեղեցկության իրական գաղտնիքը

Կանացի գեղեցկության իրական գաղտնիքը

Discussion about this post

Categories

  • Events (4)
  • Yerevan Style (11)
  • Ապրելակերպ (460)
    • Գիտություն և ՏՏ (100)
    • Նորաձևություն (37)
    • Սնունդ (53)
    • Սպորտ (55)
  • Արցախյան (68)
    • Մեր տղաները (17)
    • Միջազգային մամուլ (25)
    • Պաշտոնական (20)
    • Տեսաշարեր (29)
  • Բիզնես (94)
  • Դիզայն (46)
  • Ընթերցարան (143)
    • Բանաստեղծություններ (66)
    • Հայ դասականներ (28)
  • Ընտանիք (86)
  • Ժամանց (333)
    • Երաժշտություն (39)
    • Հետաքրքրաշարժ (154)
    • Հումոր (21)
    • Ճամփորդություն (62)
    • Ֆիլմեր (63)
  • Հայ հերոսներ (3)
  • Հարցազրույց (37)
  • Մշակույթ (143)
    • Գրականություն (23)
    • Կրոն (10)
    • Պատմություն (40)
    • Փիլիսոփայություն (37)
  • Նորություններ (208)
    • Աշխարհ (102)
    • Հայաստան (116)

2020 © Yerevanstyle.com – Հեղինակային և հարակից իրավունքները պաշտպանված են:
Հետադարձ կապի համար՝ [email protected]

No Result
View All Result
  • Սկիզբ
  • Նորություններ
    • Հայաստան
    • Աշխարհ
  • Մշակույթ
    • Կրոն
    • Պատմություն
    • Փիլիսոփայություն
  • Ժամանց
    • Երաժշտություն
    • Հումոր
    • Նորաձևություն
    • Ֆիլմեր
    • Հետաքրքրաշարժ
  • Ապրելակերպ
    • Գիտություն և ՏՏ
    • Ընտանիք
    • Ճամփորդություն
    • Սպորտ
    • Նորաձևություն
    • Սնունդ
    • Դիզայն
  • Բիզնես
  • Հարցազրույց
  • Ընթերցարան
    • Հայ դասականներ
  • Արցախ
    • Պաշտոնական
    • Միջազգային մամուլ
    • Մեր տղաները
    • Տեսաշարեր

2020 © YEREVANSTYLE.COM - ՀԵՂԻՆԱԿԱՅԻՆ ԵՒ ՀԱՐԱԿԻՑ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ ՊԱՇՏՊԱՆՎԱԾ ԵՆ

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms below to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In